News » कसले गरायो केपी ओली र प्रचण्डको मिलन ? (फोटोसहित)

मात्रिका पौडेल/विश्लेषण
३२ जेठ, काठमाडौं । बालुवाटारको एउटा बैठकमा एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओली र एमाओवादी अध्यक्ष प्रचण्डबीच धेरैपटक कानेखुसी हुँदा कांग्रेस नेताहरुको ‘बडी ल्याङ्ग्वेज’ले भित्रभित्रै केही पाकेको जनाइसकेको थियो । यथार्थमा बालुवाटार बैठकअघि नै प्रचण्ड र अोलीलार्इ कसैले मिलाइसकेको सूचना कांग्रेस नेताहरूले पछिमात्रै पाए ।

बायाँबाट क्रमशः बाबुराम भट्टरार्इ, रामेश्वर थापा, प्रचण्ड र केपी अोली
एक महिनाभित्रै संविधान जारी गर्ने गरी सहमति गर्न कांग्रेसले आनाकानी गर्न थालेपछि प्रचण्डले मुखै फोरेर भने-‘तपाईहरुले कुनै शंका नलिए हुन्छ, म सेरेमोनियल राष्ट्रपति हुन्न, ओलीजी र मेरोबीचमा कुनै गोप्य सहमति भएको छैन, सुशीलजी राष्ट्रपति बन्नुस् हाम्रो साथ रहनेछ ।’
त्यो बैठकमा सहभागी एमाले उपमहासचिव बिष्णु पौडेलले अनलाइनखबरसँगको एक भेटमा त्यसलाई पुष्टि गरे । उनले भने-‘कांग्रेसका कतिपय नेताहरुलाई एमाले र माओवादीले सुशीललाई हटाउने र राष्ट्रपति प्रधानमन्त्री सबै लैजाने भए कि भन्ने परेको रहेछ । प्रचण्ड कमरेडले म हुन्न, सुशीलजी अघि बढ्नुस् भनेपछि सहमति सम्भव भएको हो ।
कसले मिलायो केपी र प्रचण्डलाई ?
वैशाख १२ गते भूकम्पले धक्का दिनुअघिसम्म प्रचण्ड र ओली नदीका दुई किनाराजस्तै सम्बन्धमा थिए । आखिर भूकम्पले धक्काले नै यी दुई कटु सम्बन्धका नेतालाई कमरेडली अँगालोमा बाँधेको हो त ?
भूकम्प निहुँ मात्र थियो, ओली र प्रचण्डलाई एउटै किनारामा उतार्ने माझीहरु पहिलेदेखि नै सक्रिय थिए । प्रचण्डले आम हड्ताल फिर्ता लिनुअघि नै ओली र उनलाई एउटै सोफामा राख्ने प्रयास भइसकेको थियो ।
देश राजनीतिक मुठभेड र अनिश्चयतिर जान लागेपछि एमाले महासचिव ईश्वर पोखरेल र माओवादी महासचिव कृष्णवहादुर महराले आ-आफ्ना अध्यक्षलाई ‘वीन-वीन’को अवस्थामा ल्याउन पहल थालेका थिए ।
यसबीचमा एमालेका स्थायी कमिटी सदस्य सुरेन्द्र पाण्डेसँग हेलिकोप्टर तथा मिडिया व्यवसायी क्याप्टेन रामेश्वर थापाले ओली र प्रचण्डलाई मिलाउने उपाय सुझाए । त्यसका लागि माध्यम बन्न सिम्रिक एयरका मालिक तथा अन्नपूर्ण पोष्टका प्रकाशक थापा तत्पर भए ।
पाण्डेेेले महरासँग पटक पटक छलफल गरेर प्रचण्डलाई मनाए भने एमालेकै उपमहासचिव बिष्णु पौडेललाई ओलीलाई मनाउन सुझाए । राष्ट्रिय राजनीतिका खेलाडी पौडेलले यसअघि नै एमाओवादीका दोस्रो तहका नेताहरुसँग लगभग ८ प्रदेशमा सहमति जुटाइसकेका थिए ।
दायाँबाट क्रमशः केपी अोली, रामेश्वर थापा, प्रचण्ड, बाबुराम भट्टरार्इ र विजय गच्छदार
रामेश्वरको सक्रियता
रामेश्वर थापा एमाले अध्यक्ष ओलीका टेबुलटेनिस पार्टनर भएकाले उनले ओली र प्रचण्डलाई एउटै कोर्टमा ल्याउन एमाले र एमाओवादीका नेताहरुलाई उपयोग गरे । ‘पहिलोपटक प्रचण्ड र ओलीबीच कोटेश्वरस्थित थापाका नातेदार अर्जुन भण्डारीको घरमा खुलेर कुरा भयो’ एक एमाले नेताले भने ।
त्यसपछि पटक-पटक ओली र प्रचण्डले एक्लाएक्लै थापाको व्यवस्थापनमा भेट गरे । ओली र प्रचण्डको एकै खालको स्वभावका कारण पनि चाँडै उनीहरुबीच विश्वासको वातावरण बनेको अनुभव पौडेलले गरेका छन् ।
‘उहाँहरु दुबैजना आफ्नो अडानमा दृढ र सहमतिका लागि लचकताको पनि हदसम्म जाने स्वभावका भएकाले १६ बुँदे सहमति सम्भव भयो’ पौडेलले भने ‘उहाँहरुबीचको बुझाइमा एकरुपताले कांग्रेस र मधेसी दललाई समेत विश्वासमा लिन सकियो’ ।
प्रचण्ड र ओलीबीच सम्बन्ध समधूर हुनुअघि एमालेका बरिष्ठ नेता माधवकुमार नेपालले पनि प्रचण्डलाई ओलीप्रति कन्भिन्स गराए । उनले ओलीलाई राष्ट्रय सहमतिको सरकारको प्रधानमन्त्री बनाउन प्रचण्डसँग वातावरण बनाए ।
‘ओलीसँग प्रचण्ड डराइरहेको अवस्थामा माधव नेपालले म जिम्मा लिन्छु, अब सुशीललाई बिदा गरेर ओलीको नेतृत्वमा राष्ट्रिय सरकार बनाउँ भन्नुभएको हो’ नेपाल निकट एक स्थायी कमिटी सदस्यले भने ।
प्रचण्ड र ओलीबीच पटक-पटक पौडेल र पाण्डेको पहल एवं थापाको व्यवस्थानमा छलफल भएपछि त्यसमा दुई पार्टीका नेताहरु पनि सहभागी हुन थाले । बाबुराम भट्टराई, वर्षमान पुन, झलनाथ खनाल, ईश्वर पोखरेल, माधव नेपाल लगायतका नेता पनि ती छलफलमा बस्न थाले ।
दुई दलबीच विश्वासको वातावरण बनेपछि थापाकै निवासमा बिजय गच्छदारसहितका छलफलहरु आयोजना भए । त्यसपछि मात्र गच्छदारसहितको बैठकले कांग्रेससँग छलफल गरेर मनाउने जिम्मा माधव नेपाललाई दिएको थियो ।
शुरुमा एमाले र एमाओवादीको सहमतिमा कांग्रेसको संस्थापन पक्षले बिमति राखेको थियो । तर, कांग्रेस तयार नभए अविश्वास प्रस्ताव ल्याएर कोइरालालाई हटाउनेसम्मको प्रक्रिया शुरु हुन लागेपछि सहमतिका लागि कांग्रेस दबाबमा परेको स्रोतले जनाएको छ ।
आफ्नो हेलिकोप्टरमा कांग्रेस, एमाले र एमाओवादीका नेताहरुलाई पालैपालो र संयुक्त रुपमा बिभिन्न ठाउँमा उडाएका क्याप्टेन थापाले दलका दोस्रो तहका नेतालाई हातमा लिएर शीर्ष नेतालाई दबाबमा पारे ।
रामेश्वर थापासँग विजय गच्छदार कानेखुसी गर्दै, अोली बाबुरामसँग गफिँदै
‘यसअघि बालुवाटारमा सहमति हुँदा अमरेश सक्रिय हुन्थे, यसपटक रामेश्वर थापाको सक्रियता अर्थपूर्ण देखियो’ कोइरालाका एक सहयोगीले जेठ २५ गते राति नै केही संवाददाताहरुसँग भनेका थिए । थापाले चारै पक्षका नेताहरुको अनौपचारिक छलफलको थलो आफ्नो सालाको घरलाई बनाएका थिए ।
राष्ट्रिय राजनीतिमा नेताहरुलाई आपसमा मिलाउँदा एकातिर देशले संविधान पाउने र अर्कोतिर सबै नेताहरुसँगको समदूरीले व्यवसायिक फाइदा पनि लिने थापाको योजना यसपटक सफल पनि भयो ।
एमाले स्थायी कमिटी सदस्य पाण्डेले ओली र प्रचण्डलाई भेटाउनका लागि आफूहरुले एक व्यवसायीको साथ लिएको स्वीकारे । ‘उहाँको नाम मेरो मुखबाट किन बोलाउनुहुन्छ, तर हामीले नेताहरुलाई पहिलो पटक भेटाउन साथ लिएको हो’ पाण्डेले भने ।
यसअघि तीन दलका दोस्रो तहका नेताहरुले सहमतिको विन्दू पहिल्याइसकेकाले शीर्ष नेताहरु उनीहरुलाई क्रस गरेर अघि बढ्न नसकेको एमाओवादी संसदीय दलका उपनेता टोपवहादुर रायमाझीले बताए ।
प्रचण्ड ओली भरोसा
ओली र प्रचण्डको यो सम्बन्ध संविधान निर्माण, भूकम्पले तहस नहस पारेको मुलुकको पुननिर्माण, प्रादेशिक संरचनाहरुको गठन र स्थानीय निकाय निर्वाचनसम्मको लक्ष्य राखेर विकास भएको दावी निकटस्थहरुको छ
पछिल्लो समय प्रचण्डको बचाउमा ओली र ओलीको बचाउमा प्रचण्ड बोल्नेसम्मका दृष्यहरु दलहरुका बैठकमा देखिने गरेका छन् । बालुवाटारमा सुशील कोइरालाले बहुलवाद नराख्ने हो भने सही गर्दिन भन्दै उठेपछि ओली प्रचण्डको बचाउमा उभिएका थिए ।
उनले प्रचण्डले ३० दलीय गठबन्धन र राष्ट्रिय अन्तर्राष्ट्रिय रुपमा ठूलो जोखिम मोलेर सहमति गर्न खोजेको भन्दै सुशीलमाथि भाँड्न खोजेको आरोप समेत लगाएका थिए । प्रचण्डले पनि ओली नै अबको प्रधानमन्त्री भनेर बोल्न थालेका छन् ।
ओली र प्रचण्डको यो सम्बन्ध संविधान निर्माण, भूकम्पले तहस नहस पारेको मुलुकको पुननिर्माण, प्रादेशिक संरचनाहरुको गठन र स्थानीय निकाय निर्वाचनसम्मको लक्ष्य राखेर विकास भएको दावी निकटस्थहरुको छ ।
बिलम्ब गरे सरकार ढल्छ
यदि कांग्र्रेेसले बिभिन्न प्रक्रिया र शव्दमा संविधान मस्यौदाको प्रक्रिया लम्ब्याउने र सत्ता नछाड्ने ढंगले अघि बढेमा बीचमै सरकार ढल्न सक्ने कम्युनिष्ट नेताहरुको भनाइ छ ।
संविधान जारी गर्ने बेला कोइराला नेतृत्वको सरकारमा माओवादी र गच्छदार लगायत साना दल सहभागी नहुनुको कारण पनि त्यही हो ।
कांग्रेस महाधिवेशनका कारण कुनै न कुनै बहानामा सरकार लम्ब्याउनका लागि संविधानमा बिलम्ब हुने देखेरै एमाले र एमाओवादीले १६ बुँदे कार्यन्वयन र असार मसान्तभित्र संविधान जारी गर्ने कुरालाई बटमलाइन बनाएका छन् ।
राष्ट्रपतिको चलखेल
कोइराला दबाबमा परेर १६ बुँदेमा हस्ताक्षर गरेपछि शीतल निवास सक्रिय भएको एमाओवादीका एक नेताले बताए पछिल्लो समय एमाले र एमाओवादीका नेताहरुबीच उनीहरुकै भाषामा राष्ट्रपतिको ‘अश्वभाविक र अनाबश्यक चलखेल’का बारेमा गम्भिर छलफल भइरहेको छ । राष्ट्रपतिले १६ बुँदे सहमतिको संवैधानिक हैसियतबारे आफ्नै सल्लाहकारहरुसँग पनि सोधपुछ गरेपछि यी दुई बामपन्थी झस्किएका हुन् ।
राष्ट्रपतिले साना दलका नेताहरुसँग पनि संविधान निर्माण आफ्नो पनि क्षेत्राधिकारको विषय हो भनेका थिए । यसप्रति एमाले र एमाओवादी नेताहरु असन्तुष्ट बन्दै राष्ट्रपतिले आफ्नो कार्यकाल लम्ब्याउन सहमतिप्रति शंका व्यक्त गरेको आरोप लगाएका छन् ।
एमाले स्थायी कमिटी शंकर पोखरेलले ट्विटरबाटै भने-‘सदैव संविधान निर्माणका पक्षमा पैरवी गर्नुहुने राष्ट्रपतिज्यू १६ बुँदेको विपक्षमा सक्रिय भएको चर्चा सुनिन थाले । तर, ती सबै चर्चा मिथ्या भइदिउन् ।
राष्ट्रपतिले यसअघि कांग्रेस महाधिवेशनका कारण संविधान निर्माण पछि सर्छ भन्ने सोचे पनि कोइराला दबाबमा परेर १६ बुँदेमा हस्ताक्षर गरेपछि शीतल निवास सक्रिय भएको एमाओवादीका एक नेताले टिप्पणी गरे ।