News » राहत बाँड्न जाँदा भेटिएका जँड्याहा र ज्योतिहरु

लोग्शरी कुँवर
काठमाडौंबाट ६० किलोमिटरको दुरीमा रहेको नुवाकोटको सुन्दरादेवी गाविस वडा नम्बर १, २ र ५ का भूकम्प प्रभावितहरुका लागि पाल र मेट्रेसको आवश्यक रहेछ । स्थानीय राजेन्द्र थापाले पटक-पटक पाल र मेट्रेस उपलब्ध गराइदिन आग्रह गरेपछि हाम्रो टीम वैशाख २६ गते १५० पाल, १५० मेट्रेस र ५० बोरा चामलसहित सुन्दरादेवीका लागि हिँड्यो ।

बिहान ८ बजे पुरानो बानेश्वरबाट हिँड्ने पूर्वयोजना भए पनि अघिल्लो दिन काभ्रेको कामीगाउँबाट राहत बाँडेर फर्किँदा राति १० बजेका कारण चामल किन्ने समय पाएका थिएनौं । बिहान चामल किन्न ढीलो भएपछि करिब१० बजे हामी पुरानो बानेश्वरबाट हिँड्यौं ।
पाल, चामल र मेट्रेसका दुईवटा रीम हालेपछि मिनी ट्रकमा ९ जनाको हाम्रो टीमलाई उभिन पनि ठाउँ भएन । त्यसपछि अघिल्लो दिन काभ्रेको कामीगाउँमा सामान बोकेर गएको औषधी बोक्ने गाडी सोच नेपालका कार्यकारी निर्देशक उत्तम निरौला सरले चलाउने र त्यसमा हाम्रो टीम जाने कुरा भो । दुबै गाडी चक्रपथसम्म सहजै पुगे । तर, हामी चढेको गाडीमा केही खराबी देखिएपछि त्यो गाडी थन्क्याउनु पर्ने भो । त्यसपछि फेरि उही सामानसहितको मिनी ट्रकमा कोच्चिएर सुन्दरादेवी पुग्नुपर्ने बाध्यता भो । हामी कोचाकोच गरेर ट्रकमा बस्यौं ।
काठमाडौंको टोखा पुगेपछि १२ गतेको भूकम्पले ध्वस्त बनाएका पुराना र कच्ची घरहरुको बिजोग देख्न सुरु भयो । भौतिक विकासको योजनाका लागि ‘मास्टर माइन्ड’ भनिने केशव स्थापितको गाउँ टोखाको मूख्य सडकमा बिजुलीका तारहरु प्रत्येक गाडीका छतमा टाँस्सिएरै पिङ खेल्ने रहेछन् । त्यो दृश्यले केशव स्थापितको गाउँकै यस्तो हालत Û भन्ने विषयमा हामीबीच चर्को टीकाटिप्पणी भयो ।
टोखा छोडेर उकालो चढेपछि शिवपुरीको चिसो बतासले स्पर्श गर्न थाल्यो । भूकम्पले घर ध्वस्त बनाएपछि खुल्ला आकाशमुनि पाल टाँगेर कष्टकर जीवन चलाईरहेका टोखाको बाटो छेउका मानिसहरुको उजाड जिन्दगी देखेर खिन्न बनेको मनलाई शिवपुरीको चिसो बतासले शान्त बनाउन थाल्यो ।

अमेरिकीहरु रमाए

हामीसँगै रहेका अमेरिकी नागरिक सन हेरन र जेम्स विटस उभिएर रमाउन थाले । जेम्स र सनसँगै भूकम्प प्रभावितहरुका लागि विदेशी नागरिकहरुसँग मिलेर राहत संकलन र वितरण कार्यमा तल्लिन धनगढीकी शुष्मा भट्ट पनि शिवपुरीको प्रकृतिसँग निकै रमाइन् । उनीहरु “ब्यूटीफूल नेपाल” भन्दै हल्ला गर्दै रमाए ।
सभासद तुलाधरले भूकम्पको जोखिममा रहेका देशहरु मध्ये नेपाल १६ औं स्थानमा र काठमाडौं उपत्यका पहिलो नम्बरमा रहेको सुनाउनुभएको थियो
शिवपुरी कटेपछि नुवाकोट लाग्यो । नुवाकोटको गुरुङ गाउँको भीरमा भूकम्पपछि निकै ठूलो पहिरो गएको रहेछ । त्यो पहाड यति कमजोर देखियो कि माथिबाट चट्टान खसेर टाउकोमै बजारिन्छ कि भन्ने भयले सबै ग्रसित थियौं । भूकम्पले क्षत विक्षत बनाएको त्यो पहाडले बैशाख २४ गते जोखिम न्यूनीकरणका लागि राष्ट्रिय अभियान (एनसीडीआरआर) ले काठमाडौमा आयोजना गरेको कार्यक्रममा जापानी विज्ञहरुको प्रस्तुतीको झल्झली याद आयो ।
जापानको ऐहिमे, टोकियो, निगाता र क्यूस्हु विश्व विद्यालयका प्राध्यापकहरुले भनेका छन् कि भूकम्प पश्चात काठमाडौ, गोरखा र सिन्धुपाल्चोकको तातोपानी लगायतका क्षेत्रमा गरेको अध्ययन अनुसार आउँदो वषर्ातमा नेपालको पहाडी क्षेत्र उच्च जोखिममा छ ।

पहिरोको खतरा

भूकम्पले पहाडको चट्टानलाई टुक्रा टुक्रा बनाएको छ । लामो वर्षात हुने बित्तिकै पहाड टुक्रिएर पहिरो जाने खतरा हुन्छ । त्यसले अर्को जोखिम निम्त्याउने खतरा छ ।
प्राकृतिक प्रकोप विषयमा विद्यावारिधि गर्न लागेका पूर्वमन्त्री गंगालाल तुलाधरको पहलमा सोच नेपाल र केही सभासदहरुको अगुवाइमा बैशाख ५ गते काठमाडौंको अर्याल होटेलमा सम्पन्न भेलाले “जोखिम न्यूनीकरणका लागि राष्ट्रिय अभियान” (एनसीडीआरआर) गठन गरेको थियो । उक्त भेलामा सभासद तुलाधरले भूकम्पको जोखिममा रहेका देशहरु मध्ये नेपाल १६ औं स्थानमा र काठमाडौं उपत्यका पहिलो नम्बरमा रहेको सुनाउनुभएको थियो । उहाँको अध्ययन र अनुभव सुनिसकेपछि नेपालमा प्राकृतिक जोखिम न्यूनिकरण लागी काम गर्ने लुज नेटवर्कको अत्यन्त जरुरी रहेको महसुस गर्दै हामीले उक्त नेटवर्क बनाएका थियौं । दुर्भाग्य नै भन्नुपर्छ, त्यसको ७ दिन पछाडि नेपालले भूकम्पको यति ठूलो क्षति व्यहोर्नुपर्‍यो । बैशाख १२ गते बिहान ११ः५६ मा भूकम्पको धक्का सुरु हुँदा मलाई गंगालाल सरको प्रस्तुती झल्झली याद आइरह्यो ।
गुरुङ गाउँको पहिरोले त झन् साँच्चिकै नेपालको भविश्य के ? सोच्न बाध्य बनायो । सरकारले वर्षातपूर्व नै भूकम्प प्रभाबितहरुको पुनर्स्थापना गरिसक्नु पर्छ । नत्र वर्षातले अर्को ठूलो क्षती गर्ने खतरा छ । त्यसका लागि पहाडको मुनि र पहाडमै अव्यवस्थित तरिकाले बसोबास गरिरहेका भूकम्प प्रभावितहरुलाई तत्काल सुरक्षित ठाउँमा बसोबासको व्यवस्था गर्न जरुरी छ ।
जापानी विज्ञ र गंगालाल तुलाधरको अध्ययनलाई मनन् गर्दै राज्यले तत्काल प्राकृतिक प्रकोपको अर्को खतराप्रति बेलैमा सजगता अपनाउनु पर्छ भन्ने कुरालाई यात्रामा देखिएको पहिरोले घच्घच्यायो ।
एउटा मान्छे मार्दा मान्छेलाई २० वर्षसम्म कैद हुन्छ भन्ने करिब आठ हजारको संख्यामा मान्छेको एकैपटक हत्या गर्ने निर्दयी भगवानलाई कति युगसम्म कैदको व्यवस्था हुने ?
गुरुङ गाउँको भीर कटेको करिब एक घण्टापछि हामी नुवाकोटकै थान्सिङ बजारमा पुग्यौं । भूकम्पले घरबारविहीन बनाएपछि बैकल्पिक बसोबासको व्यवस्थाका लागि नुवाकोटेहरु तयारीमा जुटिसकेका रहेछन् । बाटो छेउछाउ फाटफुट अवस्थामा जोगिएका सद्दे घरहरुलाई भूकम्पले ढालेका घरका ढुङ्गा, माटोले जिस्काइरहेको भान हुन्थ्यो ।
ट्रकको पछाडिको भागबाट उभिएर हेर्दा भत्किएर छरपस्ट खसेका घरका ढुङ्गा, ईट्टा, फर्निचरहरुले बस्ती नै उजाड देखिन्थ्यो । कहीँ कतै साना केटाकेटीहरु चार/पाँचजनाको समूहमा खेलिरहेका देखिन्थे, त्यो पनि अभिभावककै आँखा वरिपरिमात्र । तराईको समथर फाँटजस्तै देखिने थान्सिङमा हुर्कंदै गरेका धानका हरिया बोटहरुको सौन्दर्य पनि भूकम्पले गल्र्याम्मै ढालेका घरहरुले कुरुप बनाएको भान हुन्थ्यो ।

भगवानलाई मुद्दा हाल्ने कुरा

बिहान काठमाडौंबाट भोकै हिँड्नु परेका कारण हामी थानसिङ बजारमा नास्ता खान ओर्लियौं । हामी नास्ता खान बसेको होटेलमा करिब ७५ वर्षीया हजुरआमा पनि हाम्रै टेबल नजिक हुनुहुन्थ्यो ।
हाम्रो टीममा रहनुभएका साहित्यकार दामोदर पुडासैनी सरले आमा, भूकम्प आउँदा तपाई के गर्दै हुनुहन्थ्यो भनेर कुराकानीको सुरुवात गर्नु भो । हजुरआमाले यहीँ थिए बाबु, सप्ताह पुराण आयोजना गरेका थियौं, बाहुनले ११ बजेर ५८ मिनेटको साइत जुराउनुभाको थियो, हामी ऊ त्यहाँ थियौं भन्दै औंलाले भत्केको घरतिर देखाउनु भो । आँगनमा अस्थाइ जग्गे अलपत्र अवस्थामा थियो । जग्गेभित्र टपरीहरु यत्रतत्र छरिएका थिए ।
उत्तम सरले भन्नुभयो, आमा, यो भगवान पनि कस्तो रहेछ है ! तपाईले तेत्रो सप्ताह आयोजना लगाइरहनुभएको थियो । सुरु पनि गर्न नदिई भूकम्प गयो । तपाई त भगवानलाई खुसी पार्नकै लागि यति धेरै खर्च गर्न लाग्नु भाको थियो, कति खर्च लाग्छ आमा सप्ताह लगाउन ?
आमाले दाँया हातका पाँचै औंला र बाया हातको बुढी औला ठड्याउँदै ६ लाख लाग्ने संकेत गर्नुभयो । उत्तम सरले थप्ननु भो, -“तपाईको यति धेरै नोक्सान गर्ने भगवानलाई मुद्दा हाल्नुपर्‍यो आमा ।
उत्तम सरको कुरा भूँईमा  खस्न नपाई उहाँले प्रश्न तेर्साउनु भो-“त्यसो भए वादी कसलाई बनाउने त ?” हजुरआमाको प्रश्नले एकछिन हाँसोको फोहोरा छुट्यो ।
उत्तम सरले हाँस्दै भन्नु भो – “म वादी हुन्छु । भगवानलाई प्रतिवादी बनाउँछु ।”
उत्तम सर र हजुरआमाबीच टाइमपासका रुपमा चलेको संवादलाई हाम्रो यात्राको महत्वपूर्ण विषयका रुपमा हामीले लियौं । भगवानले भूकम्प ल्यायो । भगवानकै कारण धेरै मान्छेहरु बाँच्न सफल भए । भगवानकै मर्जीले अरु दिन (शनिबार बाहेक) र रातिको समयमा भूकम्प गएन जस्ता बेतुकका कुराहरु यतिबेला धेरैको मुखबाट सुन्न सकिन्छ ।
उत्तम सरको कुरालाई नै नोटिस गर्ने हो भने पनि के यतिधेरै मान्छेको हत्या गर्ने अधिकार भगवानलाई छ त ? अनि एउटा मान्छे मार्दा मान्छेलाई २० वर्षसम्म कैद हुन्छ भन्ने करिब आठ हजारको संख्यामा मान्छेको एकैपटक हत्या गर्ने निर्दयी भगवानलाई कति युगसम्म कैदको व्यवस्था हुने ? के यो प्रश्नको उत्तर छ भगवानका ठेकेदारहरुलाई ?
भगवानलाई प्रतिवादी बनाउनुपर्ने विषयमा आ-आफ्ना तर्क वितर्क राख्दै हामी खरानीटार पुग्यौं । मुसलधारे पानी पर्न सुरु भएपछि हामीले वितरण गर्न बोकेको एउटा पाल निकालेर ट्रकको पछाडी हामी बसेको पुरै खुल्ला भाग छोप्यौं । त्यसको केहीबेरमै खरानीटारको सानो बजार नजिकै पानीले निकै चिप्लो बनाएको कच्ची बाटोमा ट्रकको बाँया पांग्रा चिप्लिएर खाल्डोमा अडिन पुग्यो । त्यसको २ मिटर अगाडिको बाटोमा निकै खाल्डाखुल्डी देखिएपछि हामीसँगै रहेका कपिल पोख्रेल लगायत स्थानीय मानिसहरु हातमा बेल्चा लिएर सडक सम्याउन थाले । ट्रक चालकले करिब २० मिनेटजति निकै मेहेनत गरेपछि ट्रक अगाडि बढ्यो ।
हामी सुन्दरादेवीको बाह्रबिसेमा पुग्यौं । राहत पाउने आशामा त्यहाँ ३ सयभन्दा बढीको संख्यामा मानिसहरु जम्मा भइसकेका रहेछन् । सडकको दाँयातिर भूकम्पले ध्वस्त बनाएका घरहरु लडिरहेका थिए । त्यसले त्यो ठाउँको प्राकृतिक सुन्दरतालाई कुरुप बनाइरहेको थियो ।
हामीले बोकेका १५० त्रिपाल मध्ये १०० त्रिपाल, १०० मेटे्रेस र ५० बोरा चामल सौहार्दपूर्ण वातावरणमा वितरण गर्‍यौं । भूकम्प गएको १५ औं दिनसम्म पनि कतैबाट ओत लाग्ने त्रिपाल नपाउँदा खुला आकाशमुनि बसिरहेका बाह्रबिसेका भूकम्प प्रभावितहरु त्रिपाल पाएपछि निकै खुसी भए । तपाईहरुलाई धेरै धेरै धन्यवाद भने । उनीहरुको मुहारमा छाएको खुसीले हामीलाई पनि कष्टपूर्ण तरिकाले गरेको यात्रा बिर्सायो ।

जँड्याहाको रडाको

बाह्रबिसेपछि हामी तामे गयौं । तामेको सुन्दरा निमाविमा भूकम्प प्रभाबितहरु राहत पर्खेर बसिरहेका खबर पाएका थियौं । तर, ट्रक उकालो चढ्न नसकेपछि राजेन्द्र थापाले प्रभावितहरुलाई त्यही आउन खबर पठाउनुभो । करिब डेढ घण्टाको पर्खाईपछि भूकम्प प्रभाबित मानिसहरु त्यहाँ आए ।
त्रिपाल र मेट्रेस वितरण गर्ने क्रममा स्थानीय अधवैंशे प्रकाश पाठक भन्ने व्यक्तिले रडाको मच्चाउन सुरु गरे । उनी त्रिपाल र मेटे्रेस आफूले पनि पाउनुपर्छ भन्दै वितरण प्रकृयामा अवरोध खडा गर्न थाले । स्थानीय मानिसहरुसँग बुझ्दा उनी त्रिपाल र मेट्रेस किन्न सक्ने हैसियतका थिए । रक्सीले मातेका उनलाई हामीले यो राहत तपाईभन्दा गरिब र विपन्नको लागि हो भनेर सम्झाउने कोसिस गर्‍यौं । तर उनले एनजीओ/आईएनजीओहरुलाई म राम्रोसँग चिन्छु, मलाई कन्भिन्स गर्न खोज्ने भन्दै हो-हल्ला मच्चाउन थाले ।
उनले यसो गरिरहँदा उनकी श्रीमती तपाई नबोल्नुस् । हिँड्नुस् घर जाऔं भन्दै हात पाउ जोडिरहेकी थिइन् । प्रकाशलाई सम्झाउन नेपाली कांग्रेसका क्षेत्रीय सदस्य विष्णु पाठकले निकै प्रयत्न गरे । तर, प्रकाश विष्णुमाथि नै हातपात गर्न तम्सिए । प्रकाशलाई उनकी श्रीमती र स्थानीय युवाहरुले त्यहाँबाट बाहिर्याएपछि राहत वितरण सुचारु भयो । त्रिपाल किन्न नसक्ने गरिव, बिपन्न र दलित परिवारलाई मात्र त्रिपाल र मेटे्रेस वितरण गर्न एमालेका क्षेत्रीय अध्यक्ष गोकर्ण पाठक र नेपाली कांग्रेसका क्षेत्रीय सदस्य विष्णु पाठकले निकै कसरत गरे ।

टुहुरीको अर्को कथा

राहतका लागि तामेकी ११ वर्षीया बालिका उपस्थित भइन् । उनका बारेमा जान्न मलाई कौतुहल जाग्यो । उनले त्रिपाल र मेट्रेस बुझिसकेपछि मैले उनका बारेमा सोधे । गहुँगोरो वर्ण, ठूला आँखामा कालो गाजल लगाएकी उनी हेर्दा सुन्दर थिइन् ।
चार वर्ष अगाडि उनका बुबाको मृत्यु भएपछि भाइ र उनलाई छोडेर आमा अर्कैसँग बिहे गरेर गएकी रहिछिन् । ७ वर्षका उनका भाइ प्रकाश सुनारको पनि १२ गतेको भूकम्पमा घरले थिचेर मृत्यु भएको रहेछ ।
अब ६९ वर्षका हजुरबुबा र हजुरआमाको एक्लो सहारा ज्योती मात्रै रहिछिन् । उनले आफ्ना बारेमा बताइरहँदा मेरो साथमा रहेकी शुष्मा बहिनीले गहभरि आँसु बनाइन् ।
गरिव परिवारकी ज्योतीका हजुरबाले बृद्धावस्थामा साहुको अधिया गरेर जीविकोपार्जन गरिरहेको थाहा पाएपछि ज्योतीको लालनपालन र शिक्षा दीक्षाका लागी हामीले सहयोग जुटाइदिन सकेको भए हुन्थ्यो भन्ने बारेमा कुरा गर्‍यौं ।

फर्कँदा बिजोग

हामी तामेबाट हिँड्दा झमक्क रात परिसकेको थियो । पानी परेको चिप्लो बाटोमा खाल्डाखुल्डी धेरै भएका कारण राति काठमाडौं पुग्न समस्या हुन्छ कि भनेर केही साथीहरुले तामेमै बस्नुपर्छ भन्ने कुरा राखे । तर, सोच नेपालका अध्यक्ष शान्ति गुरुङ लगायत अरुले राति भए पनि काठमाडौं नै जानुपर्छ भनेपछि हामी काठमाडौंका लागि ८ बजे हिड्यौं ।
करिब एक घण्टा यात्रा गरिसकेपछि पानी पर्न सुरु भो । फेरि ट्रक पछाडिको भाग त्रिपालले छोप्यौं । त्रिपालले छोपेपछि राति असाध्यै अँध्यारो भएका कारण एक अर्काको अनुहार पनि देखिँदैनथ्यो । तर, साहित्यकार दामोदर सरका ठट्यौली गफहरुले कच्चीबाटोमा ट्रकको एक छेउबाट अर्को छेउ हुत्तिरहँदा पनि पेट मिचिमिची हाँस्न बाध्य हुनुपर्थ्यो  ।
करिब १२ बजेतिर शिवपुरीको गुर्जे भञ्ज्याङमा पुगेपछि ट्रक एक्कासी रोकियो । करिब आधा घण्टाजति लागिसक्यो, ट्रक चलेन । त्योबेलामा अरुलाई देखाउने गरी कोही नडराएपनि जंगली जनावरको डर भने सबैलाई लागिरहेको महसुस गर्न सकिन्थ्यो । त्यसपछि ट्रक चल्यो । कोठामा पुग्दा राति डेढ बजिसकेको रहेछ ।

नेताप्रति वितृष्णा

सुन्दरादेवीको राहत वितरण यात्राले नेताहरुप्रति वितृष्णा जगायो । सुन्दरादेवी गाविस अर्थमन्त्री डा. रामशरण महतको चुनावी पकड क्षेत्र रहेछ । तर, भूकम्पले जनधनको ठूलो क्षति गरेको त्यस ठाउँमा भूकम्प पश्चात जनप्रतिनिधि भएको हैसियतले एक दिन पनि पाइला नटेकेका महतप्रति जनताको आक्रोश कम थिएन ।
भूकम्प पश्चात तपाईहरुका प्रतिनिधि गाउँमा आउनु भो त भन्दा पैसाले चुनाव जितेका सभासदसँग के को अभाव छ र गाउँमा आउनलाई भन्ने उत्तर पाइयो ।
जनताको भावना बुझ्ने जनप्रतिनिधी भए पो एकछिन भए पनि हाम्रो दुख महसुस गर्थे, भोट किन्न सक्छु भन्ने दम्भ छदैँछ । उहाँलाई जनताको के मतलब ? भन्दै आफ्ना प्रतिनिधिसँग उनीहरुले बैराग प्रदर्शन गरे ।
राहत लिएर सिन्धुपाल्चोकको ज्यामिरे गाविस वडा नम्बर ८ गुफा जाँदा होस् या काभ्रेको कामीगाउँ वा नुवाकोटको सुन्दरादेवीको तामे र बाह्रबिसे नै किन नहोस्, सबै ठाउँमा आफुले जिताएर पठाएका सभासदहरुप्रतिको जनताको आक्रोश सुन्दा लाग्छ, साँच्चै यो भूकम्पले त जनतालाई नेताहरु चिन्ने मौका दिएछ ।
यतिबेला गाउँ गाउँमा मतादाताहरुले आफ्ना प्रतिनिधिबाट राहत र पुनस्र्थापनाको आश गर्नु जायज हो । उनीहरुले त्यति ठूलो आश पनि गरेका छैनन्, एक घण्टा भए पनि आफ्नो क्षेत्रका सभासद गाउँमा आइदिउन्, तपाईहरुलाई कस्तो छ ? भनेर सोधिदिउन् । आफूहरु ओत लागिरहेको खुला आकाशमुनि पाँच मिनेट भए पनि पलेटी कसेर बसिदिउन् भन्ने मात्र आश छ जनतामा ।
नेताहरुले यसो गर्दा भूकम्पका कारण आफन्त, नातागोता, छिमेकी र दुःख गरी कमाएको पैसालेे जोडेको घर गुमाएका मानिसहरुलाई मरुभूमिमा पानी परेको महसुस गराउँदोरहेछ ।
यसपालिको महाभूकम्पले त नेताहरुलाई चिन्ने राम्रो अवसर जुराइदिएको छ । तपाईहरुको चुनाव जित्ने पुरानो रणनीति र विचारलाई तपाईहरुका मतदाताले राम्रैसाग बुझेर मनन् गरिसकेका छन् । दुई दिन, दुई रातमात्र भएपनि गाउामा जानुस्
तर, बिडम्वना नै भन्नुपर्छ हाम्रा नेताहरुमा मान्छेको भवनालाई भन्दा पैसालाईमात्र महत्व दिने बानीको बिकास भएको रहेछ । नत्र भने उनीहरु यतिबेला खाली हात भए पनि गाउँमा पुग्नै पर्दथ्यो । नसके म राहतका लागि पहल गर्छु भन्नु पर्दथ्यो । दुई चार दिन भएपनि गाउँमै बस्नुपर्दथ्यो । त्यसले अघिपछि नेताहरु गाउँमा जाँदा फूलमाला बोकेर स्वागत गरेका जनताको घाउमा मल्हम पट्टीको काम गर्ने थियो । नेताहरुप्रति यति धेरै आक्रोश र अविश्वास सिर्जना हुने थिएन ।

अन्त्यमा,

नेताहरुलाई सुझाव छ : तपाईहरु नेपालीकै सन्तान हो । एउटालाई दुख पर्दा अर्कालाई दुख्ने हाम्रो संस्कारको तपाईहरु खिल्ली नउडाउनुस् । चुनाव जितिसकेपछि गाउँमै नर्फकने तर अर्को चुनाव आउँदा फेरि मीठा मीठा आश्वासन र धम्की दिएर मत संकलन गर्ने तपाईको रणनीतिले अब काम गर्नेवाला छैन । झन् यसपालिको महाभूकम्पले त नेताहरुलाई चिन्ने राम्रो अवसर जुराइदिएको छ । तपाईहरुको चुनाव जित्ने पुरानो रणनीति र विचारलाई तपाईहरुका मतदाताले राम्रैसँग बुझेर मनन् गरिसकेका छन् । दुई दिन, दुई रातमात्र भएपनि गाउँमा जानुस् ।
प्राकृतिक विपतीमा सर्वश्व गुमाएका मतदाताहरुको भावनासँग सहकार्य गर्नुस् । उनीहरुले जे खाइरहेका छन्, त्यही खानुस् । जसरी सुतिरहेका छन् त्यसैगरी सुत्नुस् । तपाईहरुलाई मतदाताको मन जित्नबाट कसैले रोक्नेवाला छैन । भनिन्छ नि, सुखमा भन्दा दुखमा साथ दिनेसँगको सम्बन्ध अमर हुन्छ भनेर !